حیوانات اهلی ، سگ
سَگ (نام علمی: Canis lupus familiaris) زیرگونهٔ اهلی گرگ‌ها و پستانداری از راستهٔ سگ‌سانان است . سگ نخستین جانوری هست که به دست انسان اهلی شد. سگها متنوع‌ترین حیوان زمین می باشند که میراث چند هزار سـال مداخله انسان در روند جفت گیری و پرورش ایـن حیوان است .
سگها نقش‌های متفاوتی را در جوامع انسان ی بر عهده گرفته‌اند و انسان یان از ایشان برای شکار؛ گله‌داری؛ بـار کشی؛ حفاظت ؛ کمک به پلیس و نیروهای نظامی؛ همراهی و همدمی و کمک به اشویِژه دچار ناتوانی استفاده کـرده اند. در بعضی فرهنگ‌ها از آن به عنوان یک منبع غذایی استفاده شده‌است . در سـال ۲۰۰۱ برآورد شده که حدود ۴۰۰ میلیون قلاده سگ در همه جهان زندگـی می‌کنند.
سگها حاوی صدها نژاد مفرق می‌شوند که بیشتر آنها در چندصد سـال اخیر به وسیله کلا ح نژادی توسط انسان ها ایجاد شده‌اند. انسان ها از طریق تولید نسل از سگهای دارای صفات جسمی و رفتاری ویژه برای انجام بهتر نقش‌های ویِژه سبب ایجاد نژادهای مفرق ی از سگهای شده‌اند که فرق های ظاهری قابل توجهی با یکدیگـر دارند. ارتفاع انواع متفاوت سگ از سطح زمین تا بین دو کتف از حدود ۱۵ سانتی‌متر در نژاد شی‌هواهوا تا حدود ۷۶ سانتی‌متر در سگ تازی ایرلندی متغیّر است . رنگ آنها از سفید تا سیاه و از قهوه‌ای تیره تا روشن با طرح‌های متفاوتی متغیر است . پوشش آنها از بسیار کوتاه تا چند سانتی‌متر مفرق است؛ از موی خشن تا پشم صاف؛ مجعد یا نرم.
بعضی تحقیقات نشان می‌دهند که سگها دست کم در حدود پانزده هزار سـال پیش اهلی شده‌اند؛ اما با معیار قرار دادن شواهدی که از فسیل‌ها و از آزمایش دی‌ان‌ای به دست آمده‌هست سگها از یک صد هزار سـال پیش اهلی شده بودند. تحقیقات دیگـر نشان می‌دهند که از اهلی شدن سگها زمان کمتری می‌گذرد و سگها از اهلی کردن گروهی از گرگ‌ها که از قبل از گرگ‌های دیگـر منشعب شده بودند به وجود آمده‌اند. سگها دو نوع کلی دارند. (سگهای شکاری و سگهای خانگی).
سگهای اهلی همـان ند دیگـر خویشاوندان سگ‌سان خود مثل روباه؛ شغال؛ گرگ و دینگو متعلق به راستهٔ گوشتخواران‌اند. اولین اعضای خانوادهٔ سگ‌سانان حدود ۲۵ میلیون سـال قبل به شمال آمریکا رفتند. روباه‌ها از ایـن گروه مشتق شدند.
بر طبق جامع‌ترین مطالعه ژنتیکـی که تا کنون انجام شده؛ ریشه سگهای امروزی به آسیای میانه می‌رسد. اما سگ کلا ً از گرگ‌های وحشی سرچشمه می‌گیرد که به تدریج توسط انسان در نزدیکـی مغولستان یا نپال رام شده و توسط گروه‌های شکارچی به کار گرفته شدند.
قبلی ه نگهداری سگها در اروپا دست‌کم به ۱۰ هزار سـال پیش برمی‌گردد. بیشتر شواهد نشان می‌دهد که سگهای اهلی آفریقا و آسیا به‌همراه مهاجران به اروپا آورده شده‌اند. سابقهٔ اهلی کردن سگ در جنوب غربی آسیا به ۲۰ هزار سـال قبل برمی‌گردد.
همـان طوری که در طبیعت؛ همه موجودات زنده خودشان را با شرایط محیطی و تغییرات آب و هوایی وفق می‌دهند هیچ شکی وجود ندارد که سگها که در مراحل اولیه در نقاط متفاوت جهان به وجود آمدند خودشان را با ایـن شرایط سازگار کـرده باشند. سگهای تازی اولیه برای نواحی بیابانی و جلگه‌ای و سگهای مستیف برای نواحی کوهستانی و جنگلی سازش پیدا کردن د. جهش ژتنیکـی سبب افزوده شدن تعداد گونه‌ها شد و بتدریج ایـن گونه‌ها آگاهانه توسط انسان به کار گرفته و پرورش داده شد. جمجمه‌ها و استخوان‌های یافت شده از عصر حجر نشان می‌دهد که میزان اقل چهار نوع سگ در اروپا وجود داشته هست که از نظـر جثه و شکل جمجمه با فرق داشتند. دور از واقعیت خواهد بود چنانچه تصور کنیم که انسان در ایجاد ایـن چهار گونه دخالتی داشته است . منشأ ایـن چهار گونه ممکن است مفرق باشد. به عنوان مثال در بعضی مسائل از گرگ و در مسائل ی دیگـر از شغال مشتق شده‌اند. همین طور ممکن است از حیوان دیگـر ی که به طور مستقل از بقیه حیوانات تکامل یافته هست به وجود آمده باشند
توله سگ تازه متولد شده در مدت کوتاهی به یک سگ بالغ تبدیل می‌شود و سـال های سـال به شکل یک حیوان بالغ زندگـی می‌کند؛ طول عمر یک حیوان متأثر از فاکتورهای متفاوتی از جمله: محیط؛ نژاد؛ سلامت ی؛ بهداشت؛ ورزش و نوع تغذیه می‌باشد. نژادهایی مثل اشپیتز و فکس تریر مدت زیاد یعنی ۱۸تا ۲۰ سـال زندگـی می‌کنند و نژادهایی مثل باکسر و ژرمن شیپرد طول عمری تا سن ۱۲–۱۳ سـال گی دارند.
گرچه با اندیشه ناچیز انسان ها ایـن سن برای یک حیوان با وفا بسیار کوتاه بوده و با اندیشیدن به ایـن که طول عمر یک طوطی نزدیک به ۱۰۰سـال ؛ یک قناری ۲۰ سـال ؛ یک قورباغه ۱۶ سـال و یا یک حلوا ماهی ۱۵ سـال می‌باشد؛ ایـن اندیشه در ذهن انسان ریشه می‌دواند که طبیعت در مورد معین سن سگها بسیار خسهست به خرج داده است .
سگها در سن ۳ تا ۵ سـال گی کاملاً بالغ شده و در ایـن سن به نهایت رشد فیزیکـی خود رسیده و فعال‌ترین زمان زندگـی شان را در ایـن سن می‌گذرانند. در سن ۷؛ ۸ سـال گی کم‌کم حالت افتادگی و کم شدن کار در آنها دیده می‌شود. سگهایی که به ایـن سن رسیده‌اند محیطی راحت و آرام را برای خود آرزو می‌کنند و اکثراً در ایـن زمان در حال خواب می باشند و بخصوص در زمستانها ساعت‌ها در محیط‌های گرمی چون کنار رادیاتورها به استراحت و خواب مشغول می‌شوند. گرچه ایـن موضوع بیشتر در مورد سگهایی که به عنوان دوست و بازی انسان نگه داری می‌شوند صادق می‌باشد. سگهای محافظ و شکارچی در ایـن سن همـان ند زمان جوانی خود دیگـر مقاوم و مهاجم نیستند. سگهایی که زمان پیری را سپری می‌کنند دچار کم شدن حس شنوایی ویا حتی ناشنوایی می‌شوند. اکثراً دچار آب مروارید؛ ریزش دندانها (که سبب سختی در جویدن غذا می‌شود) و بزرگی پروستات (که سبب اشکال در دفع ادرار می‌شود) شده و ممکن است ویژگیها رفتار در آنها تغییر نماید . نسبت به قدیم بیشتر لجاجت به خرج می‌دهند؛ و نسبت به عادت‌های روزانه خود بیشر وابستگی نشان می‌دهند.
