ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ ﺗﻮرﯾﺴﻢ درﻣﺎﻧﯽ ﯾﮑﯽ از ﺣﻮزه ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺸﯽ ﺑﺴﺰا در ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی اﯾﻔﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ داﻣﻨﻪای ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮده را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. در ادامه با کجارو همراه بایستی تا با این شاخه از تفریحی به‌طور کامل آشنا شوید.
گسترش صنعت تفریحی همچنین نقش تاثیر آن در ابراز هویت ملی، سبب ارتقای ابعاد وسیع اقتصادی از عبارت ایجاد فرصت‌های شغلی، درآمدزایی، كاهش فقر گسترش عدالت اجتماعی رفاه در جامعه می‌شود. در ﻣﯿﺎن ﺣﻮزه ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی، ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻣﺰﯾﺖ ﻫﺎی رﻗﺎﺑﺘﯽ از ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدی ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه اﺳﺖ.
گردشگری بعد از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت بزرگجهان به شمار می‌رود. این صنعت تاثیر بسزایی در درآمدهای ارزی کشورها دارد به طور حتم در آینده‌ای نزدیک به صنعت اول جهان تبدیل خواهد شد. با گذر زمان و پیشرفت این صنعت، تفریحی از حالت عام خارج شده و به شاخه‌های تخصصی نظیر گردشگری فرهنگی، تفریحی ورزشی، گردشگری ماجراجویانه، تفریحی مذهبی، گردشگری سلامت و غیره تقسیم شده است. آنچه که مبنای این تقسیم‌بندی قرار می‌گیرد «نیت یا قصد اصلی » گردشگر از تفریحی است. پس ، افرادی که به منظور برخورداری از خدمات سلامت (پیشگیری ، بهبود ) به کشور دیگری سفر می‌کنند، در زمره گردشگـران سلامت قرار دارند.
توریسم بهبود ی یا گردشگری سلامت چیست؟
جهت توریسم بهبود ی که بعضی وقتها از آن با عنوان توریسم سلامت یا گردشگری سلامت نام برده می‌شود، تعاریف گوناگونی بیان شده است. سازمان جهان ی تفریحی (WTO) به طور خاص، تفریحی سلامت را چنین تعریف می‌کند : استفاده از خدماتی که به ویرایش یا ارتقا سلامت ی و ارتقا روحیه شخص (با استفاده از آبهای معدنی ، آب هوا یا مداخلات پزشکی) منجر می‌شود در مکانی خارج از محل سکونت فرد – که بیش از ۲۴ ساعت است – به طول می‌انجامد. مقوله‌ی تفریحی سلامت فراتر از تفریحی بهبود ی است. آبهای گرم معدنی لجن بهبود ی همراه با امکانات طبیعی حاوی مقوله‌ی گردشگری سلامت است. شعار جهان ی توریسم سلامت ، امکانات خدمات در میزان کشورهای جهان اول یا پیشرفته قیمت‌ها تعرفه ها در میزان کشورهای در حال توسعه و جهان سوم است.
تاریخچه‌ی گردشگری سلامت
گردشگری سلامت از یونان و روم باستان وجود داشته پس به خیلی ی از کشورهای اروپایی و نقاط دیگر جهان توسعه یافته است. از زمان باستان، افراد بسياري به منظور فراغت روحی بهبود به مجاورت رودخانه آبهای معدنی می‌رفتند. آبهای گرم از قدیم‌الایام با آرامش و تجدید قوای جسمی روحی آدم همراه بوده است. استفاده‌‌کنندگان از این‌گونه آب‌ها، قرن‌هاست که در آبهای گرم آب‌تنی می‌کنند از آب چشم ه‌های معدنی می‌نوشند.
در انگلستان، گسترش اقامتگاه‌های کنار دریا بر اساساین باور اتفاق افتاد که استفاده آب دریا در بهبود بیماری ها مفید است. در اروپا شهرهای بسياري در اطراف چشم ه‌های آب معدنی تسهیلات بهبود ی تهیه و تولید شده است. نمونه‌های آن را می‌توان در شهرهای بادن، لاسانه، موریتس و اینترلاکن در سوییس، بادن و ویسبادن در آلمان، وین در اتریش و بوداپست در مجارستان دید . در این شهرها مردم از آبهای معدنی به منظور معالجه مریضی هایی همچون رماتیسم، عفو نت‌های پوست و سوءهاضمه استفاده می‌کردند.
در اروپا چشم ه‌های آب معدنی و کلینیک‌های آب بهبود ی در اواخر قرن هجدهم مورد توجه جدی قرار گرفتند به اضافه این که به تجهیزات متناسب مجهز شدند فضاهای اطراف آن‌ها نیز جهت بهره‌مندی از سکون و آرامش و چشـم اندازهای طبیعی سامان پیدا کردن د. در این قبیل کلینیک‌ها تیم‌های مشاوره پزشکی برای تجویز مدت و شیوه مصرف از هر نوع آب جهت بهبود بیماری های مختلف مشغول هستند . مراجعین به این‌گونه آب‌ها را اکثرا ٌ بیمارانی که مبتلا به ناراحتی‌های پوستی، دردهای روماتیسمی، ورم مفاصل، خستگی فرسودگی مفرط جسمی، نقرس، التهاب مهره‌ها ستون فقرات تشکیل می‌دهند.
در آمریکا نیز مردم به چشـم ه‌های آب معدنی، اقامتگاه‌های مجاور دریا مسافرت می‌کردند. قدیمی‌ترین منطقه چشـم ه‌های آب گرم آمریکا ساراتوگاست که از حدود ۲۰۰ سال پیش به صورت یک منطقه تجاری در این زمینه با ارائه تسهیلات اقامتی و پذیرایی مناسب، فعال شده است. همين طور می‌توان به چشم ه‌های آب‌معدنی نزدیک ایالات فیلادلفیا ویرجینیا اشاره کرد. برای حداکثر کردن مطلوبیت مسافرت ، تسهیلاتی از قبیل کتابخانه، تماشاخانه، تالار موزیک و زمین‌های بازی جهت مفرح کردن اوقات گردشگـران ایجاد شده است. به طوری‌که امروزه مردم نه تنها جهت آب‌بهبود ی بلکه به قصد مصرف از انواع سرگرمی‌های اجتماعی به این مناطق سفر می‌کنند.
شواهد و آثار زیادی از ارزش آبهای معدنی و گرم نزد ایرانیان وجود دارد. به‌جهت دسته‌بندی‌های بوعلی سینا که این مناطق را به آسایشگاه‌های معنوی، چشـم ه‌های بهبود ی آبهای گرم تقسیم کرده روش استفاده از هر دسته را مورد نقد قرار داده، نشان از ارزش علمی این گونه مناطق نزد ایرانیان است. پیش از آن هم یادگارهای باقیمانده در شهر نیشابور نشان‌دهنده نظام کانال‌کشی سنگی برای انتقال آب چشم ه معدنی به نزدیکی معبد آناهیتا است. این وضعیت یادآور موقعیت چشـم ه قدیمی مرانو در ایتالیا با قدمتی پنج هزار ساله است. چشـم ه‌های معدنی مناطق مختلف ایران دارای بیش از ۳۰ عنصر معدنی از قبیل منیزیم، پتاسیم، سولفور، کلسیم و غیره هستند بعضی از آن‌ها خاصیتهای رادیواکتیویته دارند.
در طول زمان، گردشگری مبتنی بر استفاده از آبهای معدنی مفهوم وسیع ی یافت به طوری که مصرف از ویژگی‌های طبیعی مانند هوای سالم نیز جزو گردشگری سلامت محسوب می‌شود. با گذشت وقت مفهوم تفریحی سلامت از این نیز فراتر رفته حاوی مسافرت بیماران به منظور دریافت انواع خدمات پزشکی شد. مساله اخیر (مسافرت بیماران به منظور دریافت انواع خدمات پزشکی) نسبت به انواع دیگر تفریحی سلامت ، است.
زیر شاخه های تفریحی سلامت
گردشگری پزشکی (Medical Tourism)
در واقع گردشگری پزشکی رایج ترین حساس ترین زیر شاخه گردشگری سلامت است. این سفر عموما برای بهبود بیماری یا انجام عمل جراحی یا چک آپ سلامت گردشگر در کلینیک‌ها بیمارستان‌های کشوری با امکانات پزشکی بالا و تعرفه های بهبود ی مناسب انجام می‌گیرد. تفریحی پزشکی یا گردشگری بهبود ی حساس‌ترین نوع تفریحی در بین تمام انواع گردشگری ها است. زیرا به طور مستقیم با جان سلامت گردشگر ارتباط است. گرچه بسياري از کشورهای توریستی جهان امروزه برای کسب درآمد، خدمات تفریحی بهبود ی ارائه می دهند، ولی مطمئنا توانمندی یک کشور در علم پزشکی و خدمات بهبود ی برخلاف تفریحی تفریحی و ورزشی و … چیزی نیست که صرفا با ساخت ساز و صرف پول بدست آید. وجود پزشکان متبحر با تجربه، سابقه علم پزشکی، وجود زیرساخت‌های بهبود ی و نظارتی، وجود بیمارستان‌ها و کلینیک‌های استاندارد، تجهیزات پزشکی کامل و به روز، همچنین وجود قوانین نظارت‌های پزشکی جزو زیرساخت‌های با اهمیت بهبود ی کشور به شمار می‌روند، تا آن کشور بتواند در وهله بعدی با ادغام خدمات اقامتی تفریحی اقدام به کار در زمینه گردشگری سلامت نماید . قابل ذکر است که کشور ایران دارای قبلی ه پزشکی هزاران ساله است و همـواره پزشکان ایرانی در سطح بین المللی شناخته شده بودند.
گردشگری طبیعت بهبود ی (Curative Tourism)
مسافرت بهبود ی به مراکز دارای منابع و خدمات بهبود ی طبیعی تحت نظارت پزشک را گردشگری طبیعت بهبود ی می‌گویند. این منابع و خدمات طبیعی حاوی چشم ه‌های آب گرم، دریاچه نمک، آفتـاب درخشان، لجن طبی، ماساژ طبی، حمام گیاهی و همچنین محیط زیست زیبا ، پاک و آرام به منظور اصلاح بیماران پوستی، تنفسی، روماتولوژی، عضلانی یا گذراندن زمان نقاهت بعد از بهبود و عمل‌های جراحی صورت می‌گیرد. به لطف خدا، طبیعت متنوع ایران انواع و انواع منابع طبیعت بهبود ی را در اختیار آدم ها گذاشته است. درحال حاضر در ایران مراکز بسياري وجود دارد که در کنار منابع طبیعت بهبود ی امکانات اقامتی، رفاهی نظارت پزشکی را جهت گردشپرهزینه آماده کرده اند، تا گردشپرهزینه بتوانند در آرامش رفاه کامل از این نعمت‌های خداوند مصرف کنند.
گردشگری سلامت ی (Wellness Tourism)
در این نوع سفر ، گردشگر به دنبال آرامش است و جهت رهایی از تنش‌های زندگی روزمره تجدید قوا، بدون مداخله نظارت پزشکی راهی سفر می‌شود. اکثرا ٌ این گردشپرهزینه بیماری جسمی معین ی ندارند بیشتر در پی بهره‌مندی از طبیعت شفابخش و دوری از شلوغی‌ها، تنش‌ها آلودگی‌های زندگی شهری هستند . یکی از دیدنی ها امتیازات ایران جهت گردشگری بهبود ی در حوزه‌ی آب بهبود ی است، به طوری که در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ چشم ه آب معدنی شناسایی شده است. از دیگر جاذبه های گردشگری سلامت ی در ایران، وجود هتل‌ها و ویلاهای جنگلی، کویری، ساحلی و یا کوهستانی است. که افراد می‌توانند در آرامش کامل در محیط زیست پاک سلامت ی خود را اصلاح بخشند.
شرحی بر تفریحی سلامت در جهان
تركیبی از عوامل متعددی سبب افزایش صعودی گرایش مردم به مسافرت‌های پزشكی شده است كه از عبارت نرخ بالای زندگی در كشورهای صنعتی، آسان شدن مسافرت‌های بین المللی ویرایش و ویرایش سطح تكنولوژی و استاندارهای پزشكی در بسياري از كشورهای جهان ، قابل ذكرند. كشش به سوی مسافرت پزشكی، راحتی آن در مقایسه با كشورهای دیگر است. در گاهي كشور‌ها كه سیـستم خدمات بهبود ی عمومی متداول است، اکثرا ٌ ً زمان بسياري جهت پاسخگویی به نیاز شهروندان صرف می‌شود و بیماران ناگزیرند مدت زیاد در انتظار رسیدگی به وضعیت‌شان باشند. شرایطی مثل پیوند مفصل ران كه در انگلستان و كانادایک سال یا بیشتر می بایست در نوبت منتظر شد. لیكن در سنگاپور، تایلند، فیلیپین، یا بنگلور هند، بیمار می‌تواند یک روز بعد از ورود تحت نگهداری و بهبود قرار گیرد.
از بین دلایلی كه سبب می شود افراد با هدف بهبود مسافرت كنند، می‌توان به تعرفه ی پایین مراقبت های پزشكی، جستجو جهت پیدا کردن پزشک متخصص و با‌تجربه، كیفت مناسب خدمات بهبود ی، ایمنی كوتاه‌تر بودن انتظار جهت بهبود اشاره کرد. در كانادا، در سال ۲۰۰۵ تعداد افراد در حال انتظار جهت بهبود ۷۸۲،۹۳۶ نفر بود كه ركوردی در جهان محسوب می شود . تعداد این افراد در آفریقای جنوبی، به میزان كمتر از یک دهم پایین تر از ایالات متحده آمریكا یا غرب اروپا بوده است.
تعرفه دندان كه درآمریكا ۵،۵۰۰ دلار است، در هندوست ها و بولیوی ۵۰۰ دلار در فیلیپین به ۲۰۰ دلار می‌رسد وبه همین ترتیب، هزینه پیوند زانو در تایلند همراه با ۶ روز فیزیوتراپی حدود یک پنجم ایالات متحده است عمل لیزیك چشم با تعرفه ی ۳۷۰۰ دلار در آمریكا، در بسياري از كشورهای با رویكرد توریسم بهبود ی حدود ۷۳۰ دلار برآورد می‌شود. همچنین این، در حالی كه عمل‌های زیبا یی صورت كه در آمریكا ممكن است، حدود ۲۰ هزار دلار نرخ ایجاد كند در كشورهایی چون آفریقای جنوبی، فیلپین، و بولیوی بین ۲۳۰۰ تا ۲۷۰۰ دلار است.
جوینده‌های بهبود و سلامت ی از هر كجای جهان می‌توانند به كشور وارد شده تحت خدمات و مراقبت های پزشكی در زمینه‌هایی چون سرطان‌ها، بیماری های مغز اعصاب، جراحی‌های پیوند اعضا، عمل‌های زیبا یی غیره قرار گیرند. از عبارت كشورهایی كه عمدتا پذیرای توریست‌های بهبود ی هستند ، می‌توان كشورهایی چون برونئی، كوبا، هنگ كنگ، مجارستان، هندوست ها ، اردن، لیتوانی، مالزی، فیلیپن، سنگاپور، تایلند اخیرا امارات متحده عربی را نام برد. همين طور كشورهای آرژانتین، بولیوی، برزیل، كاستاریكا، مكزیک تركیه در زمینه عمل‌های زیبا یی مورد توجه هستند .
در اروپا نیز، كشورهای بلژیک لهستان به كسب كار توریسم بهبود ی اشتغال دارند. نکته‌ی دیدنی تذکر این است که كشور آفریقای جنوبی با اشعار «جراحی قشنگ یی صورت همراه با دیدن حیات وحش» جهت جلب توریست های بهبود ی تلاش می‌کند. در کشوری مانند ایالات متحده آمریکا با آن تمام خدمات بیمه و بهبود های کیفی و سطح بالا، پرداختن به کسب کار توریسم بهبود ی ریسک محسوب می‌شود. ذکر نمونه‌ای کافی است که این رویکرد را در آمریکا نشان دهد آن تغییر گرایش عده‌ی بسياري از بیماران کشورهای خاورمیانه در سال ۲۰۰۶ بود که ترجیح دادند جهت معالجات خود به هنگ کنگ سنگاپور مراجعه کنند. جهت آبرخي از وضعیت گردشگری سلامت در چند قطب این کسب و کار در جهان کمی به آن‌ها می‌پردازیم:
هندوست ها
هندوست ها یکی از پر طرفدارترین مقاصد توریست‌های بهبود جو در جهان است.به ویژه در زمینه‌ی جراحی قلب و پیوند استخوان ران و دیگر زمینه‌های پزشکی هندوست ها به عنوان یک رهبر جهان ی در عرصه خدمات پزشکی شناخته شده است. در طول سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ هیچ کشوری در زمینه توریسم بهبود ی با هندوست ها قابل مقایسه نبوده است دولت بخش خصوصی هند با هدف ارتقای خدمات توریسم بهبود ی و تبدیل شبه قاره‌ی هند به قطبی یگانه در این زمینه واقف هستند . در هند بعد از صنعت نرم افزار ، گردشگری پزشکی را می‌توان موفق ترین صنعت قلمداد کرد. اندازه کنونی بازار این گردشگری در هند بیش از ۳۳۳ میلیون دلار و تا سال ۲۰۱۴ بیش از یک میلیارد دلار بوده است.
فیلیپین
توریسم بهبود ی درفیلیپین از استاندارد زیاد بالایی برخوردار است و فیلیپینی‌‌ها می‌توانند در تمام زمینه‌های پزشکی با بهره‌گیری از کادر مجرب و معروف به مخصوص در شهر مانیل پایتخت فیلیپین، خدمات بهبود ی درخشانی ارائه کنند. بهتریـن کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها در این کشور واقع شده است که با تسهیلات موجود محیطی مطلوب را برای استراحت بهبود فراهم می‌کند. همين طور در فیلیپین با کیفیت ترین چشـم ه‌های آب معدنی جهان هم واقع شده است که بسياري از توریست‌ها را به سوی خود جذب می‌کند.
سنگاپور
کیفیت خدمات بهداشتی بهبود ی سنگاپور در سطح عالی بررسی می‌شود. ایمنی، مورد اعتماد بودن، همراه با نتایج بررسی ها و تحقیقات پیشرفته اعتبار بین‌المللی کشور در زمینه‌ی پزشکی، آن را به یک مرکز رهبر ی در آسیا بدل کرده است. سنگاپور با ۹ بیمارستان و ۲ مرکز خدمات پزشکی توانسته به اعتبارنامـه ی کمیسیون مشترک بین‌المللی آمریکا (JCI) دست یابد.
تفریحی سلامت در ایران
گردشگری سلامت در ایران با وجود کیفیت بالای خدمات بهبود ی قیمت ارزان، به علت نبود تبلیغات مناسب، هنوز اهمیت را در بازار نیافته است و گام‌های نخست را طی می‌کند. در حالیکه دولت بر طبـق برنامـه ریزی‌های باید تا انتها برنامـه چهارم گسترش ۳۰ درصد از نیازهای بهبود ی کشور را از طریق صدور کالا، خدمات پزشکی توریسم بهبود ی فراهم نماید . دراین بین ایران رقبای مهمی هم در منطقه دارد. از عبارت رقبای با اهمیت زیاد ایران در حوزه خلیج‌فارس می‌توان اردن دبی را نام برد. کشور اردن سالانه ۵۰۰ میلیون دلار درآمد ارزی از توریسم بهبود ی دارد. دبی از چند سال پیش شهرهای سلامت را راه‌اندازی کرده و با برخي از دانشکده های معتبر جهان برای گسترش این مراکز قرارداد بسته است.
اما این شروع راه است. طبق استراتژی‌های تعریف شده که قرار است اعتباری مساوی با ۱۶ میلیارد درهم دبی به بخش توریسم بهبود ی اختصاص یابد. دبی می‌کوشد هسته قدرتمندی برای ارتقای این بخش ایجاد نماید . این طرح حاوی تقویت شبکه‌های موجود تسهیلات بهبود سلامت و نیز ایجاد زیر ساخت‌های مدرن و مرکز معتبر و بزرگی از متخصصان سلامت ومهارت‌های بهبود ی با اعتبار توریستی در دبی است. طبق این طرح، قرار است ضمن برقراری رابطه با بازارهای وسیع جهان ی و تحقیق در باره نخستین اقدامات در راستای طرح استراتژیک دبی ۲۰۱۵ با مسیریابی طرح عملی برای توسعه، مراحل آغازین این طرح عملی شود.
توریسم پزشکی در سال ۲۰۱۰ درآمدی بالغ بر ۷ میلیارد درهم جهت امارات داشته است. ایران در سال ۸۳ نسبتا ۱۲ هزار بیمار خارجی پذیرش کرده است که این میزان در سال ۸۴ به ۱۷ هزار پانصد نفر رسید ولی متاسفانه آمار قابل استناد از درآمدهای حاصل از جذب توریسم بهبود ی در سال‌های اخیر در ایران وجود ندارد. با این حال چالش اصلی فراروری تفریحی بهبود ی ایران، نبود مدیریت یکپارچه در این حوزه است از آن‌جایی که چنین ایده‌ای در ایران نسبتا نو تلقی می‌شود، به نظر می‌رسد تهیه و تولید طرحی که به این مسئله به طور تمام جانبه بپردازد و نیز تجارب کشورهای دیگر در این خصوص را مطالعه کند، به سیاست گذاران یاری خواهد کرد تا جهت جذب توریسم پزشکی با رویکردی علمی و بومی قدم بردارند.
پتانسیل‌های تفریحی سلامت در ایران
ایران از نظر جاذبه های تفریحی طبیعی جزو ۱۰ کشور برتر جهان است اما از بازار توریسم گردشگری سهم شاخصی نبرده است. این در‌حالی است که از گردشگری سلامت به عنوان صنعت سوم جهان نام برده می‌شود بعضی کشورها شبیه اسپانیا از طریق این صنعت امرار معاش می‌کنند. امروزه با صنعتی شدن کشورها ظهور دردهای مختلف در روح بدن آدم ها و روی آوردن به عمل‌های جراحی زیبا یی به صورت چشـم گیر، بحث توریسم بهبود ی یکی از بخش‌های روبه بیشتر شدن صنعت تفریحی در جهان ایران به شمار می‌آید. با این وجود در کشورمان این دغدغه وجود دارد که این بخش از توریست به شکوفایی می‌رسد یا علی‌ر تشکیلاتی که جهت آن در نظر گرفته شده است فراموش می شود؟
در زمینه توریسم بهبود ی و جذب گردشپرهزینه سلامت همیشه بایستی به چهار مورد مهم دراین زمینه توجه داشت. توانمندی‌های شاغلان حرفه پزشکی، تکنولوژی‌های روز و استانداردهای جهان ی، اقتصاد بهبود و هزینه های بهبود ی مقررات داخلی کشورها از عوامل با اهمیت گردشگری سلامت می باشند . ایران در هر چهار مورد ذکر شده نسبت به کشورهای همسایه و خاورمیانه از توانمندی‌های بهتری برخوردار است. که بایستی نهایت استفاده از پتانسیل موجود را کرد. اما متاسفانه تبلیغات مناسبی برای شناسایی توانمندی‌های پزشکی گردشگری ایران در خارج صورت نگرفته است و رسانه‌های دولتی و سفارت‌خانه‌ها در این زمینه نقشی تاثیر گذار دارند. امروزه صنعت توریسم بهبود ی در جهان بالاتر از صنایع نفت و طلا قرار دارد. این صنعت کم هزینه پر درآمد است.
در بخش توریسم بهبود ی فقط به جذب گردشگر توجه نمی‌شود بلکه فراتر از آن می‌تواند موقعیت و اهمیت ایران را از نظر علمی، سیاسی ،اجتماعی و منطقه‌ای تقویت نماید . در حالیکه توریسم بهبود ی در بسياري از کشورها نقش مهمی در ارز آوری دارد و هر ساله ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار درآمد ارزی از طریق توریسم بهبود ی عاید کشورهای اروپایی آمریکا می‌شود اما در ایران این صنعت اهمیت خود را باز نیافته و گام‌های نخستین راطی می‌کند در واقع در سال ۸۲ برای اولین بار توریسم بهبود ی در تفریحی ایران از طرف وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت. دولت ایران بر طبـق پروگرام ریزی‌های خود باید تا انتها برنامـه چهارم گسترش ۳۰ درصد از نیازهای بهبود ی بهداشتی کشور را از طریق صدور کالا، خدمات پزشکی و توریسم بهبود ی فراهم نماید .
اهداف تفریحی سلامت در ایران
ناباروری
دندان پزشکی
جراحی قلب، چشم جراحی پلاستیک
های ارتباط با سرطان
تفریحی در آبهای شفا بخش
کشورهای مبدا گردشگری سلامت به ایران
گردشگـران سلامت بیشتر از کشورهای جمهوری آذربایجان، عراق، ترکمنستان، افغانستان، کویت، سوریه، لبنان، بحرین و ترکیههستند ایران طی یک دهه‌ی قدیم پیشرفتی ۲۰ تا ۲۵ درصدی در حوزه‌ی تفریحی سلامت داشته است.
بیشترین استان‌های ایران در حوزه‌ی گردشگری سلامت
استان یزد
شهر تاریخی یزد جدا از جاذبه های میراثی و تنوع آب هوایی خود، شهری مناسب جهت گردشپرهزینه در حوزه بهبود ی هم به‌شمار می‌رود. وجود ۵۴۵ پزشک متخصص، ۹۱۵ پزشک عمومی، ۳۰۰ دندانپزشک همين طور ۱۵ بیمارستان دولتی در زمینه‌ی ارائه‌ی خدمات پزشکی در کشور شاخص است. همین ظرفیت پتانسیل باعث شده که در طول سال مراکز بهبود ی استان یزد از گوشه کنار کشور به خصوص از استان‌های همجوار میزبان هزاران گردشگری باشد که روزانه به این شهر تاریخی مسافرت می‌کنند. اما در این میان، بهبود ناباروری و جراحی قلب علاقه‌مندان ویِژگزینشه خود را برای استان یزد داراست. زیاد ها توریسم بهبود ی یزد را با مرکز ناباروری یزد می شناسند چرا که این مرکز اولین مرکز بهبود ناباروری در ایران خاورمیانه است بیمارانی حتی از کشورهای دیگر هم به این مرکز جهت بهبود به یزد مسافرت می‌کنند.
استان مازندران
استان مازندران با توجه به موقعیت ویِژگزینشه اقلیمی و جغرافیایی خود با شاخصه‌های طبیعی متمایز در بین استان‌های كشور از عبارت آب هوای خیلی مطبوع در فصل بهار تابستان، داشتن آبهای معدنی گرم سرد، طبیعت بكر جذاب محیطی آرام از نظر فرهنگی اجتماعی به عنوان یكی از استان‌های برای در گردشگری سلامت محسوب می‌شود. به علت شرایط ویِژگزینشه از لحاظ زمین‌شناسی در دامنه‌‌های البرز به مخصوص اطراف قله‌ی دماوند، آبهای معدنی با خواص مختلف بهبود ی وجود دارد كه مهم‌ترین مجموعه‌ی جذاب آب گرم را پدید آورده است. آبهای معدنی استان مازندران كه در حال حاضر مورد استفاده‌ی گردشپرهزینه داخلی بوبین قرار دارد به دو بخش فصلی و غیر فصلی تقسیم می‌شوند. آبهای گرم معدنی غیر فصلی حدودا ۸۴% از كل را تشكیل می‌دهند كه فقط در فصل تابستان و روزهای تعطیل سال مورد مصرف قرار گرفته و تعداد آن‌ها نسبتا ۶۰ مورد است.
همين طور استان‌های تهران، گیلان، خراسان رضوی، اردبیل و فارس نیز جزو استان‌های برتر در زمینه‌ی گردشگری سلامت در ایران هستند .
